پیکتوگرام یا زبان تصویری بین‌المللی

پیکتوگرام (pictogram) زیرشاخه‌ای از لوگوی تصویری محسوب می‌شود. اما کاربرد آن کاملاً با آنچه از طراحی لوگو انتظار داریم، متفاوت است. در ادامه می‌خواهیم به طور جزء به جزء، چیستی پیکتوگرام و هدف از طراحی آن را بررسی کنیم.

پیکتوگرام چیست؟ پیکتوگرافی چیست؟

پیکتوگرافی یا صورت نگاری  (Pictography) به عمل بازنمایی تصویری گفته می‌شود که به کمک آن، مفهوم مرتبط با شیء به صورت نمادین نشان داده می‌شود.

پیکتوگرام نوعی نماد تصویری است که از اشیاء و هرآنچه که در اطرافمان می‌بینیم، الگو می‌گیرد تا مفهومی را به افراد انتقال دهد. هدف استفاده از پیکتوگرام، سهولت و تسریع انتقال منظور به مخاطبان است. این نشانه‌ یا دستورالعمل در صورت درست طراحی شدن، می‌تواند یک پیام واحد را به تمامی افراد حتی با فرهنگ و زبان‌ متفاوت برساند.

پیکتوگرام یا تصویر نگاشت (نقش نگاشت) که به آن پیکتوگراف (pictograph) یا پیکتو (picto) نیز می‌گویند، نوعی نماد بصری است که از نظر ظاهری به یک شیء خاص تشابه دارد و القا کننده تصویر آن چیز به مخاطب است. این نمایه‌ها معمولاً نمایانگر فکر یا انگار، هشدار دهنده یا راهنمایی کننده‌اند. به نوعی پیکتوگرام که در کامپیوتر و دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌شود، آیکون (icon) می‌گویند. پیکتوگرافی دارای اصولی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

اصول طراحی پیکتو‌گرام

• pictogramها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که افراد در نگاه اول معنی اصلی آن‌ها را تشخیص دهند.
• باید با خطوط و سطح‌های بسیار ساده با رعایت اصول زیبایی‌شناسی و با کمترین رنگ انجام شود.
• پیکتوگرام ها یک زبان جهانی هستند و باید به گونه ای طراحی شوند که افراد در نگاه اول معنی اصلی آن‌ها را تشخیص دهند. پیکتوگرام‌ها جزو گرافیک محیطی به حساب می‌آیند.
• این طرح‌ها با اینکه بسیار ساده هستند، باید به‌گونه‌ای باشند که با نگاه اول یک معنای واحد را به ذهن متبادر شود و مخاطب را دچار سردرگمی نکنند.

اگر شما هم به خدمات طراحی گرافیک و طراحی لوگو برای برندتان نیاز دارید پیشنهاد میکنم از این صفحه هم دیدن فرمایید:

در شکل زیر می‌توانید نمونه پیکتوگرام طراحی شده توسط استودیو فهار برای کارخانه‌ی آسان پک را مشاهده کنید.

pictogram یا تصویر بین‌المللی چه ویژگی‌هایی دارد؟

• افراد در نگاه اول معنی اصلی آن را تشخیص می‌دهند.
• پیکتوگرام یک تصویر گرافیکی ساده است که هر شخصی به مفهوم دقیق آن پی می‌برد.
• دارای زبانی جهانی است و همه افراد با فرهنگ و زبان‌های متفاوت آن را متوجه می‌شوند.
• از واقعیت الهام می‌گیرد و با انتزاعیات ادغام نمی‌شود.

چرا از پیکتوگرام استفاده می‌شود؟

در اکثر جوامع مدرن از پیکتوگرام‌ها به عنوان نشانه یا دستورالعمل به وفور استفاده می‌شود. به این دلیل که آن ‌ها بین همه اقشار مردم نوعی زبان مشترک به وجود می‌آورند. همچنین کوتاه، گویا، رسا، واقع‌گرایانه و قابل درک اند.  به عنوان مثال از جهانی‌ترین نوع پیکتوگرام‌ها می‌توان به علائم هشدار دهنده در ارتباط با  هشدار در برابر مواد رادیواکتیو، مواد سمی یا آیتم‌های مربوط به خطر اشتعال اشاره کرد.

نگاهی بر تاریخچه پیکتوگرام

اولین نوشتارها بر اساس پیکتوگراف یا سمبل بازنمایی‌کننده مفهوم، و ایدئوگرام‌ها سمبل بازنمایی‌کننده افکار بودند. در سومر باستان، مصر و تمدن چین از سمبل‌ها برای بازنمایی مفاهیم و استفاده از آن‌ها به عنوان سیستم نوشتاری استفاده می‌شد. در دوران مدرن، پیکتوگرام‌ها برای اولین بار توسط جورج داو(George Dow) در نقشه قطارهای شهر لندن و حومه آن، مورد استفاده قرار گرفت. هدف از طراحی آن، راحتی استفاده از امکانات اطراف ایستگاه بود.

استانداردسازی پیکتوگرام‌ها

به گروهی از تصویر نگاشت‌های استاندارد که توسط سازمان جهانی استاندارد ISO 7001 تعریف شده‌اند، سمبل اطلاعات عمومی می‌گویند. گروه دیگری از پیکتوگرام‌ها که توسط سیستم GHS بیان شده، برای استفاده در مواد شیمیایی و برچسب استانداردسازی پوشاک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیکتوگرام‌ها اغلب در مکان‌های پررفت‌وآمد عمومی مثل فرودگاه‌، ایستگاه قطار، هتل و … که گردشگران خارجی رفت‌وآمد چشمگیری دارند، استفاده می‌شود. چرا که برای همه فرهنگ‌ها قابل فهم است و شناسایی آن سریع‌تر و راحت‌تر از اطلاعات متنی است.

چرا طراحی پیکتوگرام‌ها دشوار است؟

• طرح تصویر نگاشت باید با خطوط و سطح‌های بسیار ساده پیاده سازی شود.
• در طراحی پیکتوگرام باید اصول زیبایی‌شناسی رعایت شود.
• در پیکتوگرام باید از حداقل رنگ استفاده شده باشد.
• طرح پیکتوگرام باید در نگاه اول تداعی‌کننده اَشکال و مفهوم موردنظر باشد و بیننده را دچار ابهام نکند.
• به این دلیل که معمولاً در یک مکان از تعدادی پیکتوگرام برای توضیحات مختلف و هشدارها استفاده می‌شود؛ پس باید هر کدام طوری طراحی شوند که علاوه بر رساندن مفهوم، با پیکتوگرام مجاور دارای هماهنگی و همبستگی باشند.
• اگر قرار است از مجموعه پیکتوگرام‌ها در کنار هم استفاده شود، صورت گروهی در یک نقطه استفاده کنید، باید ابعاد المان‌ها، نوع طراحی و رنگ بندی با هم تناسب داشته باشد تا موجب حواس‌پرتی مخاطب نشود و بتواند به راحتی مفاهیم هریک را درک کند.

تفاوت لوگو و پیکتوگرام چیست؟

• لوگو یک نشان گرافیکی خلاقانه است که برای معرفی اهداف و محصولات یک برند طراحی می‌شود. لوگو مختص یک برند است و می‌تواند پیچیدگی و تنوع بسیار داشته باشد. اما پیکتوگرام در نقطه مقابل لوگو قرار دارد و باید پیام را به ساده‌ترین شکل ممکن و بهره بردن از یک طراحی بسیار ابتدایی و مشخص به افراد مورد نظر منتقل کند.
• لوگو معمولاً نوشتار محور است و از تایپوگرافی بهره می‌برد. اما پیکتوگرام تنها یک تصویر ساده است و نوشته در آن وجود ندارد.
• پیچیدگی موجود در لوگو و ترکیب رنگ‌ در آن بستگی به سلیقه و خلاقیت طراح دارد، اما pictogram یک ترکیب بسیار ساده است که مفهومی از المان‌های اولیه را می‌نمایاند.
• لوگو می‌تواند سطح درک هنر و خلاقیت شما را به چالش بکشد. یعنی با دیدن یک لوگو، ساعت‌ها فکر کنید، در ذهن خود نشانه شناسی کنید و از ذهن خلاق خود استفاده کنید تا متوجه شوید پشت صحنه این طرح، چه مفهومی مستتر است. در پیکتوگرام چنین نیست، یعنی هنر طراح آنجا مشخص می‌شود که مخاطبان با یه نگاه سطحی و گذرا، متوجه معنی آن پیکتوگرام شوند.
• آرم و لوگو مختص یک برند یا یک شخص هستند. اما پیکتوگرام یک مفهوم مستقل را که می‌تواند یک راهنمایی یا هشدار باشد به مخاطبین خود منتقل می‌کند و هیچ حالت مالکیتی ندارد.
• لوگو نماینده شخصیت و کاراکتر برند مورد نظر است. درحالی‌که pictogram یک هویت بین‌المللی دارد و مفاهیم مورد نظر را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به افراد گوناگون منتقل می‌کند.
• هدف از طراحی پیکتوگرام، رساندن پیام در صریح‌ترین و ساده‌ترین حالت است و مخاطب باید دقیقاً پیام مد نظر ما را متوجه شود. اما در طراحی لوگو، خلاقیت طراح دخیل می‌شود و لزومی بر سادگی آن وجود ندارد.

پیکتوگرام و سخن نهایی

pictogram دارای ادبیاتی تصویری است تا بتواند راهنمایی و هشدارهای لازم را ظرف مدت زمانی کوتاه به همه افراد با زبان و فرهنگ گوناگون بدهد. نکته بعدی این است که پیکتوگرام همچون اشعار سعدی، سهل و ممتنع است؛ یعنی در نگاه اول شاید ساده به نظر برسد اما در واقعیت از پیچیدگی‌های بسیاری برخوردار است.

همچنین شما می توانید تعریف پیکتوگرام در ویکی پدیا را از اینجا بخوانید